Hoe kun je LED dimmen?

Elke LED is voorzien van een driver, vergelijkbaar met de transformator bij halogeenverlichting. Omdat de techniek van de drivers compleet anders is dan bij halogeenlampen, is het dimmen niet eenvoudig als dat niet op de juiste manier gebeurt.

 

Er zijn verschillende systemen om LED te kunnen dimmen.

• dimmen met een traditionele dimmer
• dimmen met DALI
• dimmen met 1-10V
• dimmen met PWM
• draadloos dimmen

Dimmen met de traditionele dimmer

Meestal heb je met een bestaande situatie te maken waar al een schakelaar of dimmer aanwezig is. Afhankelijk van de oorspronkelijke transformator is dit een fase aan- of afsnijdimmer (zie ook: Welke soorten dimmers zijn er). Belangrijk is hierbij dat er een LED wordt toegepast die dimbaar is met een fase aan- of afsnijdimmer.

Welke voordelen heeft de dimmer?

• Je kunt een bestaande dimmer gebruiken
• Eenvoudig te monteren
• Veel retrofit ledlampen beschikbaar
• Veel drivers leverbaar
• Veel standaard armaturen leverbaar

Welke nadelen heeft de dimmer?

• Bestaande dimmers dimmen vaak niet ver genoeg terug
• Bestaande dimmer hebben meestal een minimaal vermogen van 20 of 50W nodig om goed te werken
• Wel of niet goed dimmen is vaak afhankelijk van de combinatie LEDlamp en dimmer
• Grote kans op knipperen (zie ook: knipperen van LEDverlichting)
• Instabiel op een laag niveau
• De LED schakelt niet uit. Dit gebeurt voornamelijk bij tastdimmers

Er zijn inmiddels veel dimmers die speciaal voor led gemaakt zijn. Hier kun je meestal ook de minimale waarde instellen om de LED zover mogelijk terug te dimmen zonder dat dit instabiel wordt.

 

Dimmen met DALI, 1-10V of PWM

Dimmen met DALI

DALI staat voor digital adressable lighting interface. DALI is een bussysteem wat voornamelijk in kantooromgevingen wordt toegepast. Bij DALI heeft elke lamp zijn eigen unieke adres. Op een DALIbus kunnen maximaal 64 gebruikers worden aangesloten, die in maximaal 16 groepen kunnen worden bediend. Over de bus kan een commando worden verstuurd waarbij alleen de groep met het juiste adres reageert. DALI wordt momenteel voornamelijk met aanwezigheid- en lichtsensoren bediend.

 

Steeds meer zie je dat DALI ook zijn intrede in woningen doet.

Wat zijn de voordelen van DALI?

• Goed en stabiel dimmen van LED
• Meerdere schakelingen met 1 twee aderige kabel
• Geen invloed van lichtnetstoringen
• Veel drivers leverbaar

Wat zijn de nadelen van DALI?

• Er is een buskabel nodig, welke in een bestaande huisinstallatie moeilijk te realiseren is
• Weinig schakelmateriaal beschikbaar
• Dure regelingen bv. vanuit KNX

 

Dimmen met 1-10V regeling

1-10V regelingen bestaan al en aanzienlijke tijd en worden niet alleen verlichting maar ook voor bv. temperatuur- en motorregelingen. De 1-10V regeling is een analoge regeling. D.w.z. voor elke gebruiker is een eigen stuurkabel nodig. Er wordt een spanning tussen 1-10V naar de driver gestuurd. Afhankelijk van de stuurspanning wordt de driver tussen 1-100% gedimd.

Wat zijn de voordelen van 1-10V regelingen?

• Goed en stabiel dimmen van LED
• Eenvoudig te regelen
• Geen invloed van lichtnetstoringen
• Veel drivers leverbaar

Wat zijn de nadelen van 1-10V regelingen?

• Er is een extra stuurkabel nodig
• Elke schakeling heeft een eigen 2-aderige kabel nodig
• Beperkt schakelmateriaal leverbaar

 

Dimmen met PWM

PWM staat voor pulse width modulation of pulsbreedtemodulatie. Dit houdt in dat een aantal keer per seconde de verlichting aan en uit wordt gezet. Als de snelheid per seconde (frequentie) hoog genoeg is neemt het menselijk oog  een gemiddelde waarde van de lichtsterkte waar. De breedte van de aan/uit pulse bepaald wat de gemiddelde lichtsterkte wordt.

Pwm dimmen wordt voornamelijk voor ledstrips die op 12V of 24V werken gebruikt. Voor deze strips is dit de enige mogelijkheid om te dimmen.

Wat zijn de voordelen van PWM dimmen?

• Eenvoudige manier van dimmen
• Veel goedkope oplossingen

Wat zijn de nadelen van PWM dimmen?

• Voornamelijk geschikt voor ledstrips
• Meestal een losse 12-24V driver nodig en een losse PWM dimmer
• Niet geschikt voor retrofit lampen
• veroorzaakt flikkering (stroboscoopeffect). De flikkering wordt sterker naarmate de LED verder wordt gedimd. Er zijn wel regelingen waarbij dit niet zichtbaar is, maar dat zijn over het algemeen dure systemen

Draadloos dimmen

Draadloze dimmers maken gebruik van één van eerder genoemde regelmethoden. Een aantal nadelen van die methoden komen door de draadloze dimmers te vervallen.

Bava Light Concepts gebruikt 3 merken draadloze dimmers: xComfort van Eaton, Casmabi en Eltako. Elk systeem heeft zijn voor en nadelen. Voor elke situatie wordt dan ook bekenen welk systeem het meest geschikt is.

xComfort

xComfort is al bijna 20 jaar op de markt en heeft zich bewezen als een uitgebreid en zeer betrouwbaar systeem. xComfort maakt gebruik van de 868mHz band, welke speciaal voor draadloze domotica toepassingen is gereserveerd. Iedere aanbieder van producten in deze frequentieband heeft de verplichting dat zijn product slecht een aantal seconden per uur mag uitzenden. Hierdoor wordt het gebruik deze band tot een minimum beperkt, waardoor de betrouwbaarheid hoog is.

Wat zijn de voordelen van xComfort?

• Zowel tradionele dimmers als 1-10V regeling
• De traditionele dimmer heeft een toonfrequent filter ingebouwd zitten waardoor invloeden van het lichtnet sterk gereduceerd worden
• Geen lastig te maken stuurstroom kabel bij 1-10V regeling
• Verschillende draadloze schakelaars beschikbaar die op het meeste standaard schakelmateriaal passen
• Geen aanpassingen van installaties nodig
• Door het maken van dimprofielen kan de dimmer optimaal op een ledlamp worden afgestemd
• Ook draadloze besturing van jalousie, verwarming en ventilatie is mogelijk
• Bediening vanuit een app mogelijk. De bedienmogelijkheden vanuit de app zijn zeer uitgebreid. Bediening op afstand is mogelijk

Wat zijn de nadelen van xComfort?

• De dimmer heeft altijd een nuldraad nodig. Deze zit meestal niet bij de schakelaar. Er moet een nuldraad bijgetrokken worden of de dimmer moet in de centraaldoos of het armatuur worden ingebouwd
• De dimmers moeten meestal door een deskundige installateur worden geprogrammeerd. De dimmer heeft een aantal voorinstellingen waarbij dit eenvoudig zelf te doen is, maar hiermee maak je niet optimaal gebruik van de dimmer
• Er is geen DALI regeling
• Voor de bediening vanuit een app is de Smart Home Controller nodig. Deze is duur in aanschaf en complex om te programmeren
• Aanpassingen in de programmering moeten op loactie worden uitgevoerd

Casambi

Casambi is een systeem dat nu ongeveer 4 jaar bestaat. Casambi maakt gebruik van bluetooth voor de communicatie tussen zender en ontvanger. De basis van het systeem is dan ook de bediening vanuit smart devices zoals de mobiele telefoon of tablet. Met de komst van losse bluetooth zenders zijn de bedienmogelijkheden en hiermee de inzetbaarheid sterk toegenomen.

 

Wat zijn de voordelen van Casambi?

• Gratis app voor de bediening met een smart device
• Geen extra gateway nodig
• Er zijn zowel tradionele dimmers als Dali/1-10V ontvangers beschikbaar
• Eenvoudig in gebruik te nemen
• Eenvoudig op afstand aan te passen
• Eenvoudig lichtscènes en tijdprogramma’s in te stellen
• Draadloze zenders beschikbaar die op het meeste standaard schakelmateriaal passen
• Wordt door veel verlichtingsfabrikanten ondersteund
• Mesh netwerk. Elke ontvanger geeft een ontvangen signaal door. Hierdoor wordt het beperkte bereik van bluetooth vergroot
• Kan Philips Hue bedienen (in combinatie met de Hue gateway)
• Wandzenders wekken hun eigen energie op en hebben dus geen batterij
• compact

Wat zijn de nadelen van Casmbi

• Nog zeer beperkte mogelijkheden voor de bediening van andere systemen dan verlichting
• De dimmer is gevoelig voor netstoringen
• De DALI-1-10V ontvanger kan geen grote vermogens schakelen
• Niet zondermeer op afstand te bedienen. Hiervoor is een smartdevise op loactie nodig, die altijd aanstaat en als gateway is ingesteld